Page 24 - Art First: Helen MacAlister: At the Foot o’ Yon Excellin’ Brae

Stevenson is e fhèin a’ cur an aon bheachd an cèill ach chruth-tìre, tha e a’ tàladh rùrachadh is rannsachadh an
ann an dòigh nach eil cho ‘feallsanachail’ ma dh’fhaoidte: neach-ealain.
“Man’s one method, whether he reasons or creates, is ‘S e Bealach nam Bà – The Pass of the Cattle
to half-shut his eyes against the dazzle and confusion of [sic] aon de na prìomh dhealbhan cruth-tìre aice agus
reality.” mar sin tha e ag obair mar sheòrsa de iuchair chun na
Airson an rud seo a mhìneachadh tha Thomas pròiseict aice. ‘S e bealach a th’ ann eadar Ciseorna agus
Reid a’ cleachdadh an neach-ealain mar eisimpleir. “The a’ Chomraich ach dh’fhaodadh e cuideachd obair mar
painter has a need for an abstraction regarding visible shamhla airson a’ cheangail eadar cànan is peantadh
objects somewhat similar to what we need here, and this is agus i a’ peantadh an dà rud mar aon, ceangailte anns na
indeed the most difficult part of his art. For it is obvious that bràigheachan aca aig cinn nan aibhnichean a’ sruthadh
if he could fix in his imagination the visible appearance of sìos bhuapa. Tha an dealbh aice Ben Dorain ag obair mar
objects, not confusing it with the things it signifies, it would homage dhan dàn ‘Moladh Beinn Dòbhrain’ le Donnchadh
be as easy for him to paint from the life.. as to paint from a Bàn Mac an t-Saoir. Tha am bàrd a’ cleachdadh seann
copy.” 2 traidisein ‘lèirsinnich’ ann am bàrdachd Ghàidhlig anns an
Bha buaidh mhòr aig beachdan Thomas Reid dàn aige cuideachd, a’ cruthachadh an aon cheangail. ‘S e
air peantadh. Chan eil rùm gu leòr ann an seo airson cruth-tìre an dàn aige.
barrachd mìneachaidh a dhèanamh seach a bhith ag ‘S iad a’ Ghàidhlig is Albais na cànanan aig
ràdh air sgath na buaidh a bh’ aige san Fhraing chaidh a cnag na cùise airson Eilidh NicAlasdair. Tha i a’ rùrachadh
bheachdan gu cridhe pròiseict a chruthaicheadh ‘ealan an dòigh anns a bheil iad a’ còmhdachadh a chèile agus
an latha an-diugh’. Chan eil an ceangal seo, eadar a’ sealltainn dè mar as urrainn dhan chòmhdachadh seo
feallsanachd Reid agus an obair shònraichte aig Eilidh solas a thoirt air dè th’ ann an Albais agus leis a’ Ghàidhlig
NicAlasdair, a’ cur an neach-ealain ann an àite air cùl a’ ann cuideachd na seasamh mar neach-fianais mòr fàillidh,
ghnothaich, fada bhuaithe, tha e ga cur ann an teis- cha toirear iomradh oirre ach ‘s i a tha an làthair co-dhiù.
meadhan saoghal ceasnachaidh a shìneas air ais dhan Anns an sgrùdadh seo tha peantadh agus cànan a’
t-Soillseachadh is a tha glè chudthromach chun an latha co-mheasgachadh ri chèile, thèid facail a thionndadh gu
an-diugh. Tha an ceangal eadar an samhla agus an rud a peantadh; thèid peantadh a thionndadh gu facail. Chan
tha air a shamhlachadh fhathast na chuspair ceasnachaidh eil diofar ann, tha na dealbhan de fhacail aice a cheart
cudthromach. Smaoinich air an sgrìobhadh le Jacques cho ‘lèirsinneach’ ‘s a tha na dealbhan cruth-tìre aice. Is a’
Derrida agus Michel Foucault agus an deasbad aca air trìd- leantainn sgrùdadh Reid tha i a’ peantadh samhlaichean
dhoilleireachd is taobhachd cànain agus am bearn eadar cànain labhairte, na litrichean agus na facail a tha gan
samhla is an rud a tha air a shamhlachadh. Anns a’ gheur- riochdachadh, san aon dòigh anns a bheil i a’ peantadh
innleachd aig a ceasnachadh fhèin tha Eilidh NicAlasdair nan samhlaichean nar ‘cànan lèirsinneach’. Tha facail am
air an aon ràmh, ach chan eil i gan leantainn chun na h-ìre broinn nan dealbhan-peansail aice cuideachd, falaichte
far an cailleadh i a h-earbsa ann an cànan fhèin. ‘S e cruth- am measg nan comharran ma bheir thu sùil mionaideach
tìre saoibhir, làn eòlais cho-roinnte a th’ ann dhithse, is mar orra. Ach ‘s e facail an cuspair aice cuideachd, fiù ‘s nuair
24