Page 26 - Art First: Helen MacAlister: At the Foot o’ Yon Excellin’ Brae

Eilidh NicAlasdair a’ cur nan dearbh structairean, neo ‘s pun thar-cànanach an seo leis an ainmear mol (cladach,
dòcha na sùilean leth-fhosgailte aig Stevenson, mun aire morghan) agus an gnìomhair mol (moladh, luaidh). Ach tha
leinn. Tha na dealbhan cruth-tìre aice aon-dathach ach gluasad a’ mhoil leis an t-seòl-mhara rud beag coltach ri
ann an iomadh dath maoth. ‘S e donn saoibhir an dath cànan fhèin, cruaidh is lionn aig a’ cheart àm, a’ teannadh
a th’ air Bealach nam Bà, mar eisimpleir. Tha The Lido, le seòl-mara eachdraidh. Tha a’ Ghàidhlig, tha e coltach,
Campbeltown bay buidhe agus anns a’ chùis seo tha i a’ air an t-sruth-tràghaidh ged-tà. Tha na h-àireamhan air an
cluich (ann an dòigh labhairte-lèirsinneach) leis na facail dealbh-sgàilein Monoglots a’ riochdachadh na bliadhna
‘bay’, buidhe agus buidheachas. 1971 agus an àireamh de dhaoine aig an robh a’ Ghàidhlig
Tha na dealbhan fhèin air an dèanamh le a-mhàin aig an àm sin an Alba, 477. Tha an neach-ealain
fillidhean de chomharran, de shamhlaidhean, dubh dorch a’ meòmhrachadh nan àireamh seo le ìorantas sèimh anns
is soilleir agus an àitean gu math coimeasgach, ach le an an nòta aice far an do sgrìobh i gu bheil àireamh air dath
cur air an ìomhaigh a tha air an cùlaibh, thèid an oir-loidhne an deilbh cuideachd. ‘S e pantone 300 a th’ ann, an dearbh
fhoillseachadh. Tha na dealbhan-peansail, a tha gu tric ag ghorm a th’ air a’ bhrataich, ùghdarraichte le Pàrlamaid na
aithris dìreach air na dealbhan-peantaidh, ag obair anns h-Alba.
an aon dòigh le tòrr chomharran-peansail coimeasgach Tha cuid eile dhe na dealbhan agus pìosan
às an tig an ìomhaigh fhèin am follais. Anns an dà chùis glainne a’ cheart cho cuimir ris an fhear seo, ach leothasan
‘s e pròiseas foirmealachd agus grinneachaidh a th’ air mar an ceudna cha chuir crìontachd crìoch air an cèill. ‘S
cùl a’ gnothaich dhithse agus anns an dòigh seo tha i a’ e dìreach trì facail snaidhte air glainne uaine a th’ anns an
toirt tarraing air Henderson a-rithist. Thug i iomradh air an Newly minted coins, mar eisimpleir. Thàinig na facail bho
dearbh aiste às an tàinig tiotal an taisbeanaidh far a bheil bhriathran Iain MacAonghais ‘s e a’ beachdachadh air
e a’ beachdachadh air foirmealachd cànain ann an òrain bàrdachd Shomhairle MhicGillEain. ‘S e a beachd-se gur
traidiseanta. ‘It is in the great songs, licked into shape like dòcha gum biodh a’ Ghàidhlig air fhàgail tioram tràighte
pebbles by the waves of countless tongues, that this sense air a’ mhol mar mhorghan air cladach Eilean Ruma, chan
of formality is most marked.’ Agus, nar beachd-sa, ‘s e ann leis an t-seòl-mhara ach le atharrachadh ìre na mara
sin dìreach mar a tha i a’ peantadh, a’ cur na h-ìomhaigh fhèin – rud a bhiodh fada na bu mhaireannaiche, mur biodh
na cruth le comharran gun àireamh agus le faiceall neo- obair nam bàrd agus gu h-àraidh Somhairle MacGillEain
chrìochnaichte. Tha i fhèin a’ tarraing air a seo gu h-ìre ann ann. Fiù ‘s le suidheachadh crìonadh na Gàidhlig thug
am Mol, shingle praise far am faicear càirn morghain air MacAonghais dealbh air dè mar a chuir MacGillEain ri
cladach Eilean Ruma. Tha na clachan caran coltach ris na beairteas a’ chànain le facail a tha mar ‘newly minted
smaointean aice, lìomhte le cnuasachadh ach cuideachd coins’.
ann an càrn agus leis a sin, làidir. Ann am pìos eile a Tha an t-sìmplidheachd trìd-shoilleir anns na
rinn i na bu tràithe chleachd i morghan mar ìomhaigh a pìosan glainne mìorbhaileach cuideachd. ‘S e samhladh
thàinig bho Hugh MacDiarmid, ‘the roar o’ human shingle’: deas-bhriathrach bàrdail a th’ ann an Cold air in the
cumhachd is co-thàthadh daonnachd, ‘s iomadh duine nostrils – an dà chuid facal agus ìomhaigh do-roinnte. Tha
a’ gluasad còmhla. Tha i a’ cleachdadh an aon seòrsa an t-uachdar tonnach deigh-ghorm a’ cur nam facal an
26